Aan het begin van het kalifaat van de al-Muwaḥḥidūn (Almohaden) in Marokko claimde de stichter Ibn Toemart (overl. 1129) dat hij de Mahdi was (de verlosser die aan het einde der tijden wordt verwacht). De moslims werden verplicht om in hem te geloven en hem blindelings te volgen. Dit had als gevolg dat in deze tijd de geleerden en mensen van kennis in het Maghreb gebied, misschien wel één van de grootste tegenslagen ooit hebben gehad. Dit was onder andere door de opzettelijke verbranding van legendarische boekwerken omtrent de fiqh (Islamitische jurisprudentie).
Zo trachtte Sultan Abd al-Mu’min ibn Ali (overl. 1163) de geleerden weg te houden van de fiqhboeken en hen enkel toegang te verlenen tot de hadeeth boeken. Zijn doel was om de Islamitische regelgeving alleen te laten berusten op de Koran en de overleveringen, en dus de grote fiqh-werken van geleerden te verbannen.
Sultan Abd al-Mu’min slaagde hier echter niet in, totdat zijn zoon Abu Yaqub Yusuf (overl. 1184) het leiderschap overnam. Hij gaf de opdracht om alle Islamitische boekwerken te verbranden waaronder het meesterwerk “Al-Mudawwanah” van Imam Malik (overl. 795), welke bestond uit vele antwoorden en fatwa’s en als basis diende voor de Maliki wetschool.
Door het elimineren van deze boeken claimde de Sultan de mensen te beschermen tegen toevoegingen en andere zaken die de authenticiteit van de Koran en Soennah kunnen schaden. Zijn opdracht tot het verbranden van deze boeken werd echter pas uitgevoerd in de tijd waarin zijn zoon Yaqub al-Mansur (overl. 1197) heerste, hiermee wilde ze de Maliki wetschool uitschakelen in Maghreb, en deze vervangen door de uitspraken van Imam ibn Hazm (overl. 1064) en zijn Dhahiri-school (de voorkeur aan een veel directer en letterlijke benadering van de teksten), met als gevolg een grote tegenslag en beproeving voor de geleerden.
‘Abdulwahid al-Murrakushi (overl. 1250) heeft de situatie destijds als volgt omschreven:
“En in de tijd waarin hij (Yaqub Al-Mansur) heerste, kwam een eind aan de fiqh wetenschap, en de geleerden waren angstig voor hem. Hij gaf opdracht om alle boeken van de wetschool te verbranden nadat de verzen van de Koran en de overlevering van de Profeet (vrede zij met hem) uit de boeken waren gescheurd. Er werd gehoor gegeven aan zijn opdracht en de boeken werden massaal verbrand door het land, waaronder boeken zoals: “Al-Mudawwanah”, en “Kitaab ibn Yunus”, en nog veel meer andere boekwerken.
Ik bevond me destijds in Fes toen ik met mijn ogen heb gezien hoe bergen aan boeken werden verzameld om vervolgens in vuur en vlam te worden gezet.Tevens werden de mensen strikt gewezen op het feit dat ze niet bezig moesten houden met de mening en commentaar van geleerden. De leider Yaqub al-Mansur dreigde zelfs met heftige straffen voor degene die zich hier wel schuldig aan maakte.”
(al-Mu’jib Fi Talkhis Akhbar ahl al-Maghrib)
De volgende leider was de zoon van Yaqub genaamd Mohammed an-Nasir (overl. 1213). Op zijn beurt zorgde hij ervoor dat de resterende exemplaren die nog niet waren verbrand ook op de brandstapel terecht kwamen. Hij beval de mensen (enkel) het memoriseren van de Koran en Hadith, en uitte serieuze bedreigingen richting de mensen die zich bezig zouden houden met de fiqh van Imam Malik en zijn wetschool.
En helaas zien we vandaag de dag dat deze trend nog steeds – slechts op aangepaste wijze- door sommige in leven wordt gehouden. De mensen worden aangespoord om zich bezig te houden met de leer van koran en hadith, en hierbij de meningen en uitleggen van de geleerde achterwege te laten. Alsof deze wel gerespecteerde geleerden hun mening en uitleg hebben gebaseerd op andere bronnen en boeken dan de koran en soennah van de profeet!
Eén van de meest prominente geleerde van die tijd was de geleerde Abu Abdullah ibn Zarqoen al-Ansaari (overl. 1184) die in zijn tijd werd gezien als hoofd van alle fiqh-geleerden. Toen hij Sultan Abd al-Mu’min ibn Ali tijdens een zitting voor geleerden confronteerde, zei hij het volgende tegen hem:
“O heer, alles wat in dit boek “Al-Mudawwanah” staat is gebaseerd op de Koran, Soennah, uitspraken van de vrome voorgangers en consensus. Het is in dit boek enkel samengevat voor de studenten en degene die willen leren!”
Tevens heeft de grootgeleerde As-safaarinie al-Hanbali (overl. 1775) het volgende gezegd:
“Het (recht om te) handelen volgens de Koran en Soennah is een waarheid waar niemand onderuit kan. En zijn de Fiqh-boeken dan iets anders dan een extractie vanuit de Koran en Soennah?!”.
Sheikh Ilyas el Yousfi