Vele sociale studies hebben aangetoond dat één van de meest voorkomende oorzaken van de scheiding ligt in inmenging van familieleden in huwelijkskwesties. Ook de praktijk wijst dit uit. Want als we kijken naar de huidige realiteit, dan zien we deze bevindingen bevestigd. Eén van de factoren die dit effect versterken, is dat praktisch elke huwelijkspartner zich schaart bij zijn eigen familie. Dit kan er zelfs toe leiden dat de (schoon)moeder één van de huwelijkspartners tot haar vijand neemt die haar in de weg staat. Zij jaagt op fouten en profiteert ervan en ontwricht vervolgens het leven van haar dochter en schoonzoon, of zoon en schoondochter.
Sommige ouders voelen zich eenzaam en ervaren een leegte op het moment dat hun kinderen trouwen (en in de meeste gevallen ook het huis verlaten). Vooral wanneer de onderlinge band met de rest van de gezinsleden zwak is en zij hun positie in het leven van hun kinderen vrezen te verliezen, nadat die in het huwelijk treden. Zo zie je ze bemoeien met allerlei aangelegenheden van hun kinderen, hun loyaliteit op de proef stellen door ze te beladen met verzoeken, of kritiek geven op hun huwelijkspartner om reacties uit te lokken, of door hen soms in beschamende situaties te plaatsen waarbij men de zoon of dochter dwingt te kiezen tussen de ouders of de huwelijkspartner.
Het leven tussen de echtgenoten is een onafhankelijk leven. Het is voor de schoonouders van beide zijden niet toegestaan om zich te bemoeien met het huwelijksleven van hun kinderen, behalve als het om een algemeen advies of het delen van bepaalde ervaringen gaat. Ouders hebben geen enkele autoriteit als het gaat om het huwelijksleven van hun kinderen; het mag dus slechts om een algemeen advies gaan. Vanaf het moment dat de vrouw verhuist naar het huis van haar echtgenoot, is de voor haar verantwoordelijke voogd haar echtgenoot en niet (meer) haar vader. Wat háár schoonouders betreft, is het voor haar eveneens niet verplicht om hen te gehoorzamen in welke zaak dan ook. Wel dient ze met respect en op een goede wijze met hen om te gaan.
Ook hebben de ouders geen enkele autoriteit over hun zoon met betrekking tot zijn huwelijksleven. Sterker nog, het is geen voorwaarde dat hij toestemming krijgt van zijn ouders als hij met een vrouw wil trouwen, noch dient hij hun verzoek in overweging te nemen als zij van hem vragen om van zijn vrouw te scheiden zonder een islamitisch geldig excuus. Gehoorzaamheid aan de ouders dient niet plaats te vinden in dergelijke situaties.
De oorzaak van dominantie en controle door de schoonouders over het huwelijksleven van het koppel kent verschillende oorzaken. Het kan veroorzaakt worden door onrechtvaardige culturele gebruiken die zijn overgenomen, of door onvolwassenheid van één van beide echtgenoten waardoor ze continu leunen op de ouders. Vooral op momenten dat er besluiten gemaakt moeten worden. Ook kan het veroorzaakt worden door de haast waarmee men de eigen ouders op de hoogte brengt over van alles en nog wat. Dit komt doordat men geen onderscheid maakt tussen zaken die absoluut niemand anders mogen weten behalve de echtgenoten zelf, en de haast waarmee de echtgenoten hun ouders benaderen zodra er een probleem optreedt tussen hen beiden. Dit alles is het gevolg van slechte onderlinge communicatie en dialoog tussen de echtgenoten.
Het huwelijksleven dient volledig onafhankelijk te zijn en dient plaats te vinden met het eerbiedigen van de schoonouders aan weerszijden, goede omgang met hen en door ze een goed gevoel te geven. Dit in overeenstemming met de goddelijke stelregel (interpretatie van de betekenis):
“…en goedheid betrachten tegenover de ouders.”
(Soerat al-Israa’: 23)
Zij kunnen jou namelijk iets vragen, of oproepen tot iets, wat schadelijk voor jou kan zijn, of voor jouw partner en jouw huwelijksleven. Om diplomatieke redenen kun je laten zien dat je naar ze luistert, maar tegelijkertijd neem je hun uitspraken of adviezen niet aan. Tenzij het daadwerkelijk wel profijtvol is voor jou en je gezin. Het is een kwestie die enige wijsheid en samenwerking tussen de echtgenoten vergt; Hoe kunnen zij goedheid jegens de ouders betrachten met behoud van een onafhankelijk huwelijksleven? Het is voor de man namelijk niet toegestaan om alles wat zijn moeder tegen hem zegt over zijn vrouw toe te passen. Hij is niet die kleine verwende jongen meer van vroeger. Hij is nu een man geworden, een echtgenoot of zelfs vader die verantwoordelijk is voor zijn gezin. Daarnaast is het de vrouw niet toegestaan om haar moeder de ruimte te bieden, zodat zij haar kan sturen zoals zij wenst.
Om deze reden is het aan de echtgenoten om de rol van hun ouders in hun huwelijksleven goed te kennen. Het toegeven aan ongevraagde bemoeienis van de ouders kan een gevaarlijke invloed hebben op het huwelijksleven en de consequenties hiervan kunnen desastreus zijn:
- het huwelijksleven zal al haar privacy verliezen;
- onderlinge vervreemding en het uit elkaar groeien van de echtgenoten;
- het opblazen van problemen, terwijl ze in feite nergens over gaan;
- het overgeven aan opruiing en opstokerij;
- het kan er uiteindelijk toe leiden dat het huwelijk uit elkaar valt en eindigt in een scheiding.
Elk huwelijk dat is geëindigd in
- echtscheiding
- het uit elkaar vallen van het gezin en
- onschuldige kinderen slachtoffer heeft gemaakt
en veroorzaakt is door ofwel de dominantie van de ouders, broers en zussen, de bemoeienis met hun privézaken, ofwel door provocatie, opstokerij en het verzinnen van problemen; deze zonde rust op de schouders van de veroorzakers hiervan en deze daad wordt bij Allah genoteerd als onrecht. En de dader zal zich voor dit onrecht moeten verantwoorden!
Tot de grote vernietigers van het huwelijk behoort het vermelden van slechtheden van de ander met de bedoeling om de echtelieden uit elkaar te drijven. De Profeet (vrede zij met hem) heeft gezegd:
“Hij behoort niet tot ons (degene) die een vrouw opstookt ten opzichte van haar echtgenoot.”
(Aboe Daawoed)
Deze overlevering spreekt in zijn algemeenheid en is van toepassing op zowel de echtgenoot als echtgenote.
Het is aan de echtgenoten om elkaar bij te staan in het stellen van gezonde grenzen en het bepalen van kaders als het gaat om de relaties met hun naasten. Door voorafgaand onderling overeenstemming te bereiken over hoe zij met hun ouders wensen om te gaan:
- door het stellen van grenzen in de relatie tussen de echtgenoten en hun ouders;
- door instemming over de zaken of problemen waar niemand zich in mag mengen, zoals huwelijkse geheimen en de details van het dagelijkse huwelijksleven;
- door met elkaar overeen te komen hoe de omgang met hun ouders zal zijn, met diplomatie en wijsheid en het steunen van elkaar hierin.
Dit beleid wat zij voor zichzelf uitstippelen, dient ook methoden te bevatten over hoe om te gaan met de ouders. Te denken valt aan:
- de kunst van het benaderen en liefkozen van de ouders;
- het bepalen/beperken van het aantal bezoekjes;
- het ontwikkelen van gelegenheden die de harten van de ouders en de echtgenoten verenigen;
- de kans geven voor meer positieve communicatie.
De partijen dienen de rechten en plichten van de familie te kennen, en erover te waken om ontwrichting van hun huwelijksleven te voorkomen.
Moge Allah onze gezinnen beschermen tegen al het kwade.
Sheikh Ilyas el Yousfi