In de vroege islamitische gemeenschap was het overdragen van kennis, met name de hadith, een proces dat volledig mondeling plaatsvond. Dit was de sleutel tot het bewaren en doorgeven van de woorden van de Profeet (vrede zij met hem) aan toekomstige generaties. Mensen kwamen samen rond een geleerde die de hadiths reciteerde, een praktijk die bekend stond als “imlaa”. Soms las een leerling de hadith voor, terwijl de anderen aandachtig luisterden. De geleerde corrigeerde waar nodig, legde de overleveraars uit, of gaf extra toelichting over de betekenissen van de Hadith. Deze bijeenkomsten waren essentieel om de woorden van de Profeet (vrede zij met hem) te bewaren en de sunnah door te geven.
Zoals al-Suyuti in zijn boek Tadrib al-Rawi stelt:
“De manier om veilig te zijn voor fouten in de overlevering is door te leren van de mond van deskundigen, niet uit boeken.”
al-Imam Abdullah ibn al-Mubarak vergeleek het zoeken naar religieuze kennis zonder isnad (overleveringsketen) met het proberen een dak te beklimmen zonder een ladder. En zo zien we dat al-Imam Sufyan ibn ‘Uyaynah vertelt dat de beroemde grote hadith-geleerde al-Zuhri een hadith overleverde, en toen hij werd gevraagd om de hadith zonder isnad, antwoordde hij:
“Zou je proberen een dak te beklimmen zonder een ladder?”
Hoewel de hadiths tegenwoordig zijn verzameld in boeken, blijven deze luisterbijeenkomsten van onschatbare waarde. Ze dienen niet alleen om de keten van overlevering in stand te houden, maar ook om de woorden van de Profeet te horen, hun diepere betekenis te begrijpen, en om zegeningen te verkrijgen door over hem te reciteren.
Imam al-Awza’i zei terecht:
“De ondergang van kennis is de ondergang van de isnad.”
al-Hafidh Yazid ibn Zuray’ zei:
“Elke religie heeft zijn ridders, en de ridders van deze religie zijn de houders van de isnad.”
Dit benadrukt het unieke karakter van de islamitische gemeenschap, zoals de grote Hadith-geleerde al-Hafidh Abu Hatim al-Razi het verwoordde:
“In geen enkele natie, vanaf het moment dat Allah Adam schiep, waren er bewakers die de overleveringen van hun profeet en de sporen van hun voorgangers bewaarden, behalve in deze gemeenschap.”
Tijdens de Majalis Sama’; bijeenkomsten waarin hadith-verzamelingen van kaft tot kaft worden gelezen, soms in één dag of in enkele opeenvolgende dagen, wordt een rijke traditie voortgezet. Deze bijeenkomsten, die in landen zoals India nog steeds floreren, zijn van onschatbare waarde. Daar komen zowel de algemene bevolking als studenten samen om kennis te vergaren en zegeningen te ontvangen. Dit was vroeger ook het geval in grote islamitische centra zoals Fes, Kairouan, en Cairo waar sultans en handelaren zelfs fondsen beschikbaar stelden om ervoor te zorgen dat deze lezingen van hadiths zoals Sahih al-Bukhari, Shifa en Shama’il niet stopten.
De laatste grote geleerde van het Ottomaanse Rijk, Shaykh al-Islam Mustafa Sabri, schreef in zijn werk Mawqif al-Aql wa al-Ilm wa al-Alam min Rabb al-Alamin wa Ibadihi al-Mursalin over de uitzonderlijke zorg waarmee moslims de Sunnah hebben bewaard door middel van isnad. Hij beschreef het als volgt:
“De methode die in de islam wordt gebruikt om de overleveringen van de Profeet (vrede zij met hem) te verifiëren, is de beste en meest nauwkeurige, veruit superieur aan welke westerse wetenschappelijke methoden dan ook voor het verifiëren van overleveringen. Sahih al-Bukhari, bijvoorbeeld, bevat 2.602 overgeleverde hadiths, exclusief de herhalingen. Bukhari selecteerde deze uit 100.000 authentieke hadiths die hij uit zijn hoofd kende, en hij koos bijna 2.000 overleveraars uit meer dan 30.000 betrouwbare personen die hij persoonlijk kende. Dit boek, bestaande uit vier grote delen, zou na het verwijderen van de isnads slechts één middelgroot deel beslaan.
Hebben jullie ooit gehoord van een historisch boek van deze omvang dat mondeling werd overgeleverd door 2.000 betrouwbare personen, die door de auteur en andere geleerden bij naam en kenmerken bekend waren? Waarbij elke zin in het boek, bestaande uit één of meerdere regels, werd gehoord van een specifieke persoon, die het op zijn beurt van een ander hoorde, totdat de keten van overlevering de Profeet (vrede zij met hem) bereikte? Zo’n nauwkeurige methode bestaat alleen bij de moslims.“
De oorsprong van deze zorgvuldigheid met betrekking tot de isnad komt voort uit de woorden van de Profeet (vrede zij met hem), zoals overgeleverd door Ibn Hibban in zijn Sahih en door Imam Ahmad in zijn Musnad:
“Jullie zullen horen, en er zal van jullie gehoord worden, en zij die van jullie horen, zullen weer door anderen gehoord worden.”
Ibn al-Arabi al-Maliki al-Ma’afiri waarschuwde zijn studenten in zijn boek Siraj al-Muridin met de volgende woorden:
“Allah heeft deze gemeenschap geëerd met de isnad, iets wat Hij aan geen andere gemeenschap heeft gegeven. Pas op dat jullie niet het pad van de Joden en Christenen volgen door zonder isnad te spreken, anders ontnemen jullie jezelf een zegen van Allah, maken jullie jezelf verdacht, en verlagen jullie jullie status.”
De voordelen van de bijeenkomsten van Hadith beperken zich niet alleen tot het verkrijgen van een ijazah (getuigschrift met toestemming om hadith over te leveren):
- Men ontvangt, zo Allah wil, de beloning voor het deelnemen aan een bijeenkomst van dhikr (het gedenken van Allah).
- Men verricht veelvuldig gebed en zegeningen over de Profeet (vrede zij met hem).
- De liefde voor de Profeet (vrede zij met hem) neemt toe door zich te verdiepen in zijn eigenschappen en nobele karakter.
- Men verkrijgt een directe keten van overlevering naar de Profeet (vrede zij met hem).
- Men houdt de soenna in stand door hadiths voor te lezen bij betrouwbare geleerden.
- Men verkrijgt een stralend gezicht, zoals vermeld in de hadith van Ibn Majah, overgeleverd door Jubayr ibn Mut’im: “Moge Allah het gezicht verlichten van degene die mijn woorden hoort en deze overlevert, misschien zal een overdrager van kennis die niet begrijpt, het overdragen aan iemand die het beter begrijpt dan hijzelf.”
- Men komt in aanraking met hadiths over geloof, wetten, deugden en karaktereigenschappen, en kan leren wat men daarvoor nog niet wist.
- Men verzamelt nuttige kennis en bewijzen voor bepaalde religieuze oordelen.
- Men vervult de collectieve verplichting (fard kifayah) van het continueren van de keten van overlevering naar de Profeet (vrede zij met hem).
- Men ontmoet mede-moslims die dezelfde interesse delen in de hadiths van de Profeet (vrede zij met hem).
- Men leert geduld te hebben tijdens lange zittingen van kennisvergaring.
- Men perfectioneert de uitspraak van zeldzame woorden in de hadiths.
- Men is voor lange tijd beschermd tegen zonden die in andere bijeenkomsten veel voorkomen, zoals roddel en laster.
- Men houdt de blik neergeslagen en richt zijn gedachten op de woorden van de Profeet (vrede zij met hem).
- Men komt in aanraking met de namen van de overleveraars, islamitische geleerden en degenen die de wetgeving van de islam hebben doorgegeven, en bidt voor hen.
- Men beleeft het leven van de metgezellen van de Profeet (vrede zij met hem) door de redenen voor de openbaring van de hadith te bestuderen.
- Zo verkrijgt men een keten van overlevering van een grote groep geleerden waar men wellicht eerder alleen over gelezen heeft.
- Men raakt gewend aan snel lezen, het doornemen van grote werken, en het lezen van de belangrijkste islamitische werken.
- Men zit in een bijeenkomst waar de kans op het aanvaarden van smeekbeden groot is.
- Men ontvangt de beloning van het zitten in de moskee na het gebed.
- Men ontvangt de beloning van het wachten op het volgende gebed, wat vergelijkbaar is met het belonen van degenen die standvastig zijn op het pad van Allah.
- Men ontvangt de beloning van het streven naar kennis, wat wordt beschouwd als jihad op het pad van Allah.
- Men komt in aanraking met hadiths over deugden en nobele gedragingen van de Profeet (vrede zij met hem) en zijn metgezellen, waardoor men zijn eigen karakter verbetert.
Deze bijeenkomsten zijn dus niet alleen een manier om kennis te verkrijgen, maar ook een spirituele oefening die de gelovige dichter bij de Profeet (vrede zij met hem) en bij Allah brengt.
Klik hier om je plek te reserveren en een Ijaza te ontvangen voor de Ash-Shama’il Al-Muhammadiyyah, meld je zo snel mogelijk aan.
Sheikh Ilyas el Yousfi